Καθώς οι Ευρωπαίοι πολίτες ψηφίζουν για την εκλογή του νέου Ευρωκοινοβουλίου, μια τεράστια ατζέντα επιτακτικών δαπανών πλανάται πάνω από τα κεφάλια τους. Η Ε.Ε. χρειάζεται δισεκατομμύρια ευρώ στο άμεσο μέλλον για την καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής, την ψηφιοποίηση των οικονομιών της, την αγορά όπλων, διατυμπανίζουν εδώ και μήνες οι Ευρωπαίοι διαμορφωτές πολιτικής. Μόνο η λεγόμενη Πράσινη Νέα Συμφωνία (Green New Deal), το εμβληματικό έργο της απερχόμενης Ευρωπαϊκής Επιτροπής που έχει στόχο μια κλιματικά ουδέτερη Ε.Ε. έως το 2050, εκτιμάται ότι θα απαιτήσει ετήσιες επενδύσεις ενός τρισεκατομμυρίου ευρώ. Αντίστοιχα υψηλές -ίσως και υψηλότερες- είναι οι χρηματοδοτικές ανάγκες των 27 χωρών για την ενίσχυση της άμυνάς τους απέναντι στη «ρωσική αρκούδα» και για το πέρασμα των οικονομιών τους στην ψηφιοποίηση και την εποχή της τεχνητής νοημοσύνης για τη βελτίωση της ανταγωνιστικότητάς τους.

Το ερώτημα που γεννάται φυσικά είναι πού θα βρεθούν αυτά τα χρήματα. Η τρέχουσα χρονική περίοδος δεν είναι η καλύτερη. Η Ε.Ε. βρίσκεται, μεταξύ άλλων, αντιμέτωπη με έναν πόλεμο στη γειτονιά της, με ελλείψεις στον ενεργειακό της εφοδιασμό, παρατεταμένη οικονομική στασιμότητα, επίμονο πληθωρισμό. Αρκετά κράτη-μέλη έχουν δημοσιονομικά ελλείμματα και υψηλό δημόσιο χρέος με αποτέλεσμα τα περιθώριά τους για αύξηση των δημόσιων επενδύσεων και χρηματοδότηση των παραπάνω αναγκών να είναι απελπιστικά στενά.

Αναζητώντας... πηγές

Με δεδομένα τα σφιχτά όρια που επιβάλλει στα δημοσιονομικά μεγέθη των κυβερνήσεων το Σύμφωνο Σταθερότητας, ένας τρόπος για την ελάφρυνση των χρηματοδοτικών αναγκών των χωρών της Ε.Ε. θα μπορούσε να είναι η αύξηση των επενδύσεων του ιδιωτικού τομέα. Με 450 εκατομμύρια κατοίκους και ΑΕΠ 17 τρισ. ευρώ, η Ε.Ε. είναι ένας γίγαντας. Στην κινητοποίηση ιδιωτικών κεφαλαίων όμως παραμένει νάνος καθώς δεν έχει καταφέρει να δημιουργήσει μια ανταγωνιστική κεφαλαιαγορά. Μισή σε μέγεθος της αντίστοιχης των ΗΠΑ, η κεφαλαιαγορά της Ε.Ε. παραμένει κατακερματισμένη και δύσκολα ρευστοποιήσιμη.

Μια άλλη πηγή χρηματοδότησης θα μπορούσε να είναι ο κοινός δανεισμός της Ε.Ε. που επιχειρήθηκε για πρώτη φορά στη διάρκεια της πανδημίας. Οι εκκλήσεις για πανευρωπαϊκό δανεισμό από διάφορες πρωτεύουσες της Ε.Ε. επανήλθαν πρόσφατα, μάλιστα και από τον ίδιο τον επίτροπο Οικονομίας Πάολο Τζεντιλόνι. Ωστόσο, η έκδοση κοινού χρέους συνεχίζει να έχει ισχυρή αντίσταση από τις ισχυρές οικονομίες του Βορρά, ιδίως τη Γερμανία, την Ολλανδία και τη Φινλανδία, που φοβούνται πλήγμα στις αξιολογήσεις της πιστοληπτικής ικανότητάς τους (και υψηλότερο κόστος δανεισμού) αν μοιραστούν χρέος με οικονομικά ασθενέστερα κράτη-μέλη.

Καθώς οι λύσεις χρηματοδότησης μέσω του δανεισμού περιορίζονται, αρκετοί είναι αυτοί που στρέφουν το βλέμμα τους στην εξεύρεση πόρων μέσω της φορολογίας. Και έχουν δίκιο γιατί… «λεφτά» -στην Ε.Ε.- «υπάρχουν!».

Ομως αυτά είναι συσσωρευμένα στις τσέπες των πλούσιων Ευρωπαίων και τα θησαυροφυλάκια των εταιρειών τους. Αν και αντιπροσωπεύει λιγότερο από το 6% του παγκόσμιου πληθυσμού, η Ε.Ε. φιλοξενεί το 15% των δισεκατομμυριούχων της υφηλίου (391 από τους συνολικά 2.566) και το 16% του πλούτου αυτών (1,9 τρισ. ευρώ από τα 11,7 τρισ.). Από το 2020 έως τον Νοέμβριο 2023, αυτοί οι περίπου 400 δισεκατομμυριούχοι της Ε.Ε. αύξησαν αθροιστικά τον πλούτο τους κατά 33%. Οι πέντε κορυφαίοι αύξησαν τον πλούτο τους σε αυτήν την περίοδο ακόμη περισσότερο, κατά 76% -από τα 244 δισ. ευρώ στα 429 δισ. ευρώ- συσσωρεύοντας με τον απίστευτο ρυθμό των 6,7 εκατ. ευρώ ανά ώρα! Στην ίδια περίοδο οι εταιρείες αυτών των τύπων είδαν τον συντελεστή φορολόγησής τους να ψαλιδίζεται από το 32,2% στο 21,5%. Είκοσι δύο από αυτές τις εταιρείες -όλες τους μεγάλες πολυεθνικές- καρπώθηκαν από τον Ιούλιο του 2022 έως τον Ιούνιο του 2023 καθαρά κέρδη 172 δισ. ευρώ, επιτυγχάνοντας αύξηση 66% σε σχέση με τη μέση κερδοφορία τους την περίοδο 2018-2021.

Σε κίνδυνο φτώχιας

Στην «απέναντι όχθη», εν τω μεταξύ, το 99% του πληθυσμού της Ε.Ε. (περίπου 443 εκατομμύρια άνθρωποι) έβλεπαν τον δικό τους πλούτο να υποχωρεί κατά 5,6%. Ολο και περισσότεροι Ευρωπαίοι εργάζονται σκληρότερα πια, περισσότερες ώρες, σε επισφαλείς θέσεις εργασίας, συχνά-πυκνά για μισθούς φτώχειας που δεν φτάνουν για την επιβίωση. Ενας στους πέντε Ευρωπαίους πολίτες, πάνω από 95 εκατομμύρια άνθρωποι, βρίσκεται σταθερά εδώ και περίπου έναν χρόνο αντιμέτωπος με τον κίνδυνο της φτώχειας και του κοινωνικού αποκλεισμού.

Η φορολόγηση αυτού του τεράστιου πλούτου που συσσωρεύουν οι οικονομικές ελίτ της Ε.Ε. και οι εταιρείες τους αποτελεί κατά συνέπεια μονόδρομο όχι μόνο για τη χρηματοδότηση των παραπάνω επιτακτικών αναγκών (άμυνα, κλιματική αλλαγή, ψηφιοποίηση) αλλά και για την αντιμετώπιση της αυξανόμενης φτώχειας, της διογκούμενης ανισότητας. Κυρίως όμως για τον περιορισμό της απειλής που συνιστά για την ευρωπαϊκή δημοκρατία η αυξανόμενη ισχύς αυτής της ληστρικής ολιγαρχίας.

www.efsyn.gr