Η συγκυρία επιτρέπει στη Γηραιά Ηπειρο να προωθήσει το ευρώ ως αποθεματικό νόμισμα. Ποια είναι τα οφέλη μιας τέτοιας εξέλιξης και ποια η απαραίτητη προϋπόθεση για να γίνει πραγματικότητα.

Το δολάριο χάνει το στάτους του ως ένα καταφύγιο για όλες τις χρήσεις, όπως τονίστηκε από την πρόσφατη υποβάθμιση από τη Moody’s με την οποία χάθηκε και η τελευταία πιστοληπτική αξιολόγηση ΑΑΑ από τους τρεις μεγάλους οίκους.

Η ΕΕ έχει τώρα μια μοναδική ευκαιρία να εκμεταλλευτεί τις αμφιβολίες των επενδυτών και να προωθήσει το ευρώ ως αποθεματικό νόμισμα, μια κίνηση που θα έφερνε σημαντικά οικονομικά οφέλη. Ήρθε η ώρα να σπάσει το ταμπού αναφορικά με την έκδοση κοινού χρέους από την ΕΕ που υποστηρίζεται από τα κράτη μέλη.

Η πτώση του δολαρίου οφείλεται εν μέρει στις πολιτικές του προέδρου Ντόναλντ Τραμπ για το εμπόριο και τον προϋπολογισμό, αλλά υπάρχει και μια διαρθρωτική μεταβολή: η διακράτηση αμερικανικού χρέους από ξένους μειώθηκε από το 50% του ανεξόφλητου χρέους το 2014 σε μόλις ένα τρίτο το 2024. Εν τω μεταξύ, το ξένο ενδιαφέρον για τα ευρωπαϊκά ομόλογα, ιδιαίτερα τα γερμανικά Bunds, αυξάνεται: κατά τη διάρκεια του 2023 και 2024, οι ξένοι κάτοχοι αύξησαν τις θέσεις τους κατά περίπου 160 δισ. ευρώ, ποσό που ισοδυναμεί με το 8% του τρέχοντος ανεξόφλητου γερμανικού χρέους.

Η ΕΕ θα πρέπει να επιταχύνει αυτή την τάση για δύο λόγους. Πρώτον, η μεγαλύτερη ζήτηση για ευρώ σημαίνει φθηνότερα κόστη δανεισμού για τις κυβερνήσεις, τις επιχειρήσεις και τα νοικοκυριά του μπλοκ.

Η Τράπεζα Διεθνών Διακανονισμών (BIS) διαπίστωσε πως οι αγορές αμερικανικών treasuries ύψους 100 δισ. δολαρίων από ξένους μείωσαν τα επιτόκια κατά 0,20 ποσοστιαίες μονάδες με συντηρητικές εκτιμήσεις, δείχνοντας την ουσιαστική ευεργετική επίπτωση της αυξημένης τοποθέτησης στο εξωτερικό.

Δεύτερον, η τοποθέτηση του ευρώ ως εναλλακτικού καταφυγίου φέρνει σταθερότητα κατά τη διάρκεια κάμψεων. Σε καιρούς οικονομικής δυσπραγίας, μια στροφή προς περιουσιακά στοιχεία σε ευρώ θα μείωνε τα κόστη χρηματοδότησης για τις ευρωπαϊκές κυβερνήσεις, δίνοντάς τους περισσότερα δημοσιονομικά πυρομαχικά για να σταθεροποιήσουν τις οικονομίες τους.

Σε τέτοιες στιγμές, οι ευρωπαϊκές τράπεζες θα έπαιρναν επίσης ώθηση στην αξία των στοιχείων του κρατικού χρέους τους, σπάζοντας το «doom-loop» τραπεζών-κρατών που τρόμαξε τις αγορές κατά τη διάρκεια της κρίσης της ευρωζώνης στις αρχές της δεκαετίας του 2010, όταν τα sell-off εθνικού χρέους αποδυνάμωσαν τους τραπεζικούς τίτλους και αντίστροφα. Η μεγαλύτερη ανθεκτικότητα σε μια κρίση θα επέτρεπε στις τράπεζες να συνεχίσουν να στηρίζουν την πραγματική οικονομία, αντί να την διαλύουν τη χειρότερη δυνατή στιγμή.

Για να αξιοποιήσει αυτή τη μοναδική ιστορική στιγμή, η Ευρώπη πρέπει να δράσει γρήγορα. Για να παίξει έναν ισχυρότερο ρόλο ως καταφύγιο πρέπει να αυξηθεί η διαθεσιμότητα ασφαλών τίτλων. Σε αυτούς περιλαμβάνονται τόσο τα υψηλής αξιολόγησης κρατικά ομόλογα, όσο και τα ομόλογα της ευρωζώνης που θα στηρίζονται από κράτη μέλη και θα εκδίδονται με προβλέψιμο ρυθμό.

Για ορισμένες κυβερνήσεις, ιδιαίτερα αυτές με χαμηλότερο λόγο χρέους/ΑΕΠ, τα ομόλογα της ευρωζώνης βρίθουν ηθικού κινδύνου: φοβούνται πως η στήριξη του κοινού χρέους απλώς θα ενθάρρυνε τους πιο σπάταλους ομολόγους να είναι τσαμπατζήδες και να συνεχίσουν να ξοδεύουν.

Πρόκειται για μια δίκαιη κριτική αλλά το να αντιταχθεί κανείς ευθέως στα ομόλογα της ευρωζώνης θα σήμαινε πως θα χάσει μια πολύ μεγαλύτερη ευκαιρία που θα ωφελούσε τις λιτές χώρες.

Ένας τρόπος για να μετριαστεί η απρονοησία θα ήταν τα ομόλογα της ευρωζώνης να συνοδεύονται από όρους. Για παράδειγμα, θα μπορούσαν να αντικαταστήσουν το εθνικό χρέος, αντί να προστεθούν στο συνολικό χρέος.

Όπως έχει υποστηρίξει η Hélène Rey, καθηγήτρια Οικονομικών στο London Business School, δεν υπάρχει ανάγκη να έχεις πολύ υψηλά κρατικά ελλείμματα για να είσαι το παγκόσμιο αποθεματικό νόμισμα. Έχει να κάνει με τη διαθεσιμότητα επαρκώς μεγάλου αποθέματος χρέους.

Συμβαίνει εδώ στην Ευρώπη να έχουμε άφθονο απόθεμα, το οποίο θα μπορούσαν να αντικαταστήσουν κοινά ομόλογα. Ένας αυστηρότερος περιορισμός για την παραβίαση του κανόνα της ΕΕ ότι τα κρατικά ελλείμματα δεν πρέπει να υπερβαίνουν το 3% του ΑΕΠ ως μέρος του σχεδίου θα μείωνε τους ηθικούς κινδύνους.

Ακόμα και με όρους, μπορεί να υπάρξουν ανησυχίες στους ενδιαφερόμενους σε Φινλανδία, Ολλανδία και  Γερμανία πως η έκδοση χρέους μαζί με χώρες όπως η Ιταλία και η Ελλάδα θα αύξανε τα κόστη δανεισμού των δικών τους κυβερνήσεων. Ωστόσο, αυτή η προοπτική είναι αδικαιολόγητα απαισιόδοξη. Οι ευρωπαϊκοί θεσμοί ήδη εκδίδουν χρέος με αξιολόγηση τριπλό Α, που είναι ανώτερο της μέσης κρατικής αξιολόγησης χαμηλού διπλού Α.

Επιπλέον, αν οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις χρηματοδοτήσουν από κοινού ένα μικρό μέρος του χρέους τους -για παράδειγμα το πρώτο 10%- αυτό συνεπάγεται τη συγκέντρωση του κινδύνου. Συνεπώς, αυτό θα μείωνε τον συνολικό κίνδυνο που συνδέεται με το ευρωπαϊκό δημόσιο χρέος και ενδεχομένως θα οδηγούσε σε βελτιωμένες αξιολογήσεις για όλες τις εθνικές κυβερνήσεις.

Επιπλέον, η αυξημένη ρευστότητα και η τακτική έκδοση ομολόγων ευρωζώνης θα μπορούσε να έχει ως αποτέλεσμα τη συμπερίληψή τους σε δείκτες κρατικών ομολόγων και να συμβάλει στην ανάπτυξη μιας προθεσμιακής αγοράς.

Αυτό μας επαναφέρει στη γενική επίπτωση στα κόστη χρηματοδότησης. Για το ευρύτερο πλαίσιο, η ΕΕ σήμερα πληρώνει premium 0,15 έως 0,20 ποσοστιαίων μονάδων για να χρηματοδοτηθεί για επτά έως δέκα χρόνια έναντι της ολλανδικής κυβέρνησης.

Η αυξημένη δημοφιλία στο εσωτερικό και το εξωτερικό θα μπορούσε εύκολα να φέρει τα μελλοντικά κοινά κόστη χρηματοδότησης κάτω από την τρέχουσα τιμή που καταβάλλεται από μια σχετικά λιτή χώρα όπως η Ολλανδία. Περιττό να πούμε ότι οι χώρες της νότιας Ευρώπης μπορεί να επωφεληθούν περισσότερο -μια επίπτωση που θα ωφελούσε επίσης εμμέσως τους υπόλοιπους καθώς η εσωτερική αγορά θα αναπτύσσονταν ταχύτερα.

Η οικονομική επιχειρηματολογία είναι σαφής για να αρχίσει η ΕΕ να σχεδιάζει αποδεκτά πλαίσια για την έκδοση ομολόγων της ευρωζώνης, αν επιθυμεί να επωφεληθεί από την αδυναμία των ΗΠΑ.

 

* Η συγγραφέας του άρθρου είναι επικεφαλής οικονομολόγος της ING

© The Financial Times Limited 2025. All rights reserved.
FT and Financial Times are trademarks of the Financial Times Ltd.
Not to be redistributed, copied or modified in any way.
Euro2day.gr is solely responsible for providing this translation and the Financial Times Limited does not accept any liability for the accuracy or quality of the translation

www.euro2day.gr