Ανεξάρτητη Κίνηση Οικονομολόγων Ελλάδας

Ενας ρεπόρτερ, ένα σκάνδαλο και μια (σχεδόν μυθική) εταιρική ιστορία

Του ΓΙΑΝΝΗ ΤΡΙΑΝΤΑΦΥΛΛΟΥ

Προηγήθηκε το σκάνδαλο. Ακολούθησαν η δίκη και η καταδίκη. Μετά ήρθε το ντοκιμαντέρ με τον χαρακτηριστικό τίτλο «Καρχαρίες στο δωμάτιο». Και τώρα το βιβλίο «ENRON - Η ΣΥΝΩΜΟΣΙΑ ΤΩΝ ΗΛΙΘΙΩΝ» (εκδ. «Μοντέρνοι Καιροί») έρχεται να φωτίσει με κάθε λεπτομέρεια το μεγαλύτερο επιχειρηματικό σκάνδαλο στην ιστορία των ΗΠΑ.

Κερτ Αϊχενγουαλντ: Ο βραβευμένος οικονομικός ρεπόρτερ που ξετυλίγει στο βιβλίο του το σκάνδαλο της Enron

Συγγραφέας του ο Κερτ Αϊχενγουαλντ, ο οποίος αρθρογραφεί στους «N.Y.Times» για πάνω από 17 χρόνια. Βραβευμένος δύο φορές με το βραβείο Τζορτζ Πολκ και φιναλίστ το 2000 για το Πούλιτζερ, ο Αϊχενγουαλντ θεωρείται ένας από τους πιο επιδραστικούς οικονομικούς δημοσιογράφους των ΗΠΑ. Το βιβλίο του μπήκε στη λίστα των μπεστ σέλερ των «Ν.Υ. Times» την πρώτη εβδομάδα της κυκλοφορίας του, ενώ το στιλ γραφής του συγκρίθηκε με αυτό του «μάστορα» σε τέτοιου είδους βιλία, Τζον Γκρίσαμ. «Η συνωμοσία των ηλιθίων» πρόκειται να γυριστεί ταινία από την «Warner Brothers», με τον Λεονάρντο Ντι Κάπριο να «παίζει» ως πιθανό όνομα για πρωταγωνιστής.

Η δουλειά που έχει κάνει ο Αϊχενγουαλντ κατά τη διάρκεια της έρευνάς του είναι όντως εντυπωσιακή και εξαιρετικά κοπιώδης. Το αφηγηματικό μέρος βασίζεται σε συνεντεύξεις διάρκειας άνω των χιλίων ωρών, τις οποίες έδωσαν περισσότερα από εκατό πρόσωπα που συμμετείχαν στα γεγονότα, καθώς και και σε δεκάδες χιλιάδες εταιρικά και κρατικά έγγραφα. Σε αυτά συμπεριλαβάνονται σημειώσεις από συνεντεύξεις του FBI και από καταθέσεις ενώπιον ομοσπονδιακών ορκωτών δικαστηρίων, της επιτροπής Κεφαλαιαγοράς και άλλων ομοσπονδιακών σωμάτων. Οι διάλογοι προέρχονται από τα έγγραφα αυτά και από σύγχρονες καταγραφές -μεταξύ των οποίων προσωπικά ημερολόγια- ή από αφηγήσεις προσώπων που συμμετείχαν στα γεγονότα.

Το Enron-gate είναι, σε γενικές γραμμές, γνωστό. Το 2001 ο ενεργειακός κολοσσός Enron κατέρρεε αφήνοντας στο δρόμο 21.000 εργαζομένους και εξανεμίζοντας δισεκατομμύρια δολάρια επενδύσεων. Η Enron, που επί χρόνια παραποιούσε τα φορολογικά και λογιστικά στοιχεία της προκειμένου να εμφανίζεται κερδοφόρα, είχε στήσει ένα ολόκληρο σύστημα δωροδοκιών των ελεγκτικών αρχών, ενώ η χιονοστιβάδα των αποκαλύψεων που ακολούθησε τη χρεοκοπία της εταιρείας έφτασε μέχρι και τον Λευκό Οίκο. Η τεξανή εταιρεία, έβδομη σε μέγεθος επιχείρηση των ΗΠΑ, είχε αναλάβει τον ρόλο του συμβούλου του αντιπροέδρου της αμερικανικής κυβέρνησης Ντικ Τσέινι, σε θέματα ενεργειακής πολιτικής. Η Enron και ο πρόεδρός της φιγουράριζαν πρώτοι στη λίστα των χρηματοδοτών της προεκλογικής εκστρατείας του Τζορτζ Μπους, ενώ ορισμένοι από τους στενότερους συνεργάτες του, όπως ο ανώτερος σύμβουλός του Καρλ Ρόουβ, ο οικονομικός σύμβουλος του Λευκού Οίκου Λάρι Λίντσεϊ, ο υφυπουργός Εξωτερικών Ρόμπερτ Ζέλικ, ο υφυπουργός Αμυνας Τόμας Γουάιτ ήταν γραμμένοι στο βιβλίο πληρωμών της εταιρείας ως σύμβουλοι ή μάνατζερ της επιχείρησης.

H USA TODAY έγραψε για το βιβλίο του Αϊχενγουαλντ: «Πρόκειται για ένα ιστορικό τού πώς η εταιρική Αμερική εκτροχιάστηκε στη στροφή του καινούργιου αιώνα»

Με τη «Συνωμοσία των ηλιθίων», ο Κερτ Αϊχενγουαλντ μεταμορφώνει την ιστορία του σκανδάλου σε ένα επιχειρηματικό θρίλερ που διαβάζεται απνευστί. Αφηγούμενος το story, παρασύρει τους αναγνώστες πίσω από τις κλειστές πόρτες, από το Οβάλ Γραφείο μέχρι τις σουίτες των υψηλών στελεχών στα υπεροπολυτελή ξενοδοχεία όπου κατέλυαν. Η ιστορία του Αϊχενγουαλντ «διατρέχει» όλον τον κόσμο: από το Χιούστον στην Ουάσιγκτον, από τη Βομβάη στο Λονδίνο, από το Μόναχο στο Σάο Πάολο εκτυλίσσονται οι απίστευτες σκηνές που συνδέθηκαν μεταξύ τους για να δημιουργήσουν αυτή τη σοκαριστική ιστορία. Κι όσο για το καστ των διασήμων που συμμετέχουν στο βιβλίο, αυτό περιλαμβάνει πολλούς και διάφορους: τον Τζορτζ Μπους, τον Ντικ Τσέινι, τον Κόλιν Πάουελ, τον Αρνολντ Σβαρτσενέγκερ, τον Αλαν Γκρίνσπαν, τον Ρούπερτ Μέρντοχ κ.ά.

Τι ήλκυσε τον συγγραφέα ώστε να περιγράψει μια τέτοια ιστορία; Ο ίδιος εξηγεί: «Πρόκειται για ανθρώπους στην κορυφή της δύναμης, οι οποίοι, εξαιτίας της αλαζονείας τους, έφτασαν να κάνουν πολύ ανόητα πράγματα, ενίοτε εγκληματικά, μέχρι που το όλο πράγμα κατέρρευσε σαν χάρτινος πύργος. Είναι σχεδόν σαν ελληνική μυθολογία. Ενας μύθος για την απληστία της εξουσίας και πού μπορεί αυτή να οδηγήσει. Το σκάνδαλο της Enron δεν ξέσπασε σε διάστημα λίγων ημερών. Σε ολόκληρο τον επιχειρηματικό κόσμο της Αμερικής, η επέκταση των μονοπωλίων, η σταθερή κατάλυση των κριτηρίων και η διακύβευση της οικονομικής πειθαρχίας αποτελούσαν ανοιχτές πληγές σχεδόν για μία δεκαετία. Οι προειδοποιήσεις για απατηλούς αριθμούς, εξωπραγματικές προσδοκίες και επερχόμενα δεινά στο οικονομικό γίγνεσθαι άφηναν αδιάφορους τους επενδυτές, που παραληρούσαν βλέποντας τις εταιρείες να επιδίδονται στην εφαρμογή ριψοκίνδυνων ή ακατανόητων επιχειρηματικών στρατηγικών που έκαναν τις τιμές των μετοχών τους να αψηφούν τους νόμους της βαρύτητας.

Αποκλειστικά και μόνο σε ένα τέτοιο κλίμα θα μπορούσε να προκύψει η κατάρρευση της Enron. Δεν ήταν απλώς η φυσική συνέπεια μιας αχαλίνωτης καταπάτησης των νόμων. Η πραγματική ιστορία ήταν πιο σύνθετη και οπωσδήποτε πιο συνταρακτική. Στο τέλος, κανένας δεν ανέλαβε την ευθύνη της καταστροφής. Ευθύνες αποδόθηκαν σε πολλούς. Ωστόσο, παρά τα απίστευτα λογιστικά τερτίπια και τους οικονομικούς χειρισμούς που ήρθαν στο φως με το σκάνδαλο της Enron, η βασική αιτία της κατάρρευσης ήταν μάλλον απλή: η εταιρεία είχε σπαταλήσει το μεγαλύτερο μέρος των κεφαλαίων της σε ανεπιτυχείς δραστηριότητες. Και η αγορά πήρε την εκδίκησή της...».

giannis@enet.gr

ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ - 07/12/2007