Ανεξάρτητη Κίνηση Οικονομολόγων Ελλάδας

Τι αναφέρει η μελέτη από το Ινστιτούτο Νίκος Πουλαντζάς για τη «δυναμική και σύνθεση του ‘θεσμικού’ ιδιωτικού χρέους» τα τελευταία τρία χρόνια.

Το Ινστιτούτο Νίκος Πουλαντζάς δημοσίευσε τη μελέτη του δρ. Οικονομικής Επιστήμης, Νίκου Αστρουλάκη, με τίτλο «Η δυναμική και η σύνθεση του «θεσμικού» ιδιωτικού χρέους». Η μελέτη αυτή παρουσιάζει τη σύνθεση και τη διαχρονική εξέλιξη του ιδιωτικού χρέους στη χώρα μας το οποίο ο συγγραφέας ορίζει ως θεσμικό, δηλαδή αυτό που αφορά οφειλές των φυσικών και νομικών προσώπων προς τους Φορείς Κοινωνικής Ασφάλισης (ΦΚΑ), βεβαιωμένες οφειλές προς το Δημόσιο στην Ανεξάρτητη Αρχή Φορολογικών Εσόδων – Α.Α.Δ.Ε. (Φορολογική Αρχή) και οφειλές προς άλλους «θεσμικούς» πιστωτές που περιλαμβάνουν τις ελληνικές εμπορικές και συνεταιριστικές τράπεζες και τις Εταιρείες Διαχείρισης Απαιτήσεων από Δάνεια και Πιστώσεις (ΕΔΑΔΠ).

Όπως σημειώνεται από τον συγγραφέα, «η συνεισφορά της ανάλυσης έγκειται στον προσδιορισμό του θεσμικού ιδιωτικού χρέους στην Ελλάδα με έμφαση στην τελευταία τριετία. Η δυναμική και σύνθεση του θεσμικού ιδιωτικού χρέους, μαζί με την συμβατική προσέγγιση για το χρέος του ιδιωτικού τομέα, προσφέρουν μια συνολική παράσταση της υπάρχουσας κατάστασης (state of play). Η κοινωνική διάσταση που ενυπάρχει στο θεσμικό ιδιωτικό χρέος μπορεί να ενθαρρύνει την ενεργοποίηση των κοινωνικό-πολιτικών αντανακλαστικών για τη περαιτέρω και τη καλύτερη μελέτη, τον σχεδιασμό και την εφαρμογή συλλογικού χαρακτήρα πολιτικών στη κατεύθυνση της βιώσιμης διαχείρισης του ιδιωτικού χρέους». Με απλά λόγια, η ιδιαιτερότητα του «θεσμικού» ιδιωτικού χρέους σε σύγκριση με άλλες συνιστώσες του ιδιωτικού χρέους (π.χ. οφειλές μεταξύ ιδιωτών/επιχειρήσεων κ.λπ.) είναι ότι η θεσμική υπόσταση των πιστωτών διευκολύνει την ανάληψη κοινωνικών και πολιτικών πρωτοβουλιών για τη βιώσιμη διαχείρισή του.

Μερικά από τα βασικά συμπεράσματα στα οποία καταλήγει η μελέτη για την τριετία 2020-2022 είναι τα εξής:

Οι οφειλές προς τους φορείς κοινωνικής ασφάλισης αυξήθηκαν κατά 21,72%. Μάλιστα, άλλαξε η εσωτερική διάρθρωση των οφειλών, καθώς από το τέταρτο τρίμηνο του 2021 στο τέταρτο τρίμηνο του 2022 μειώνεται το πλήθος μικρο-οφειλετών (με οφειλή από 50 έως 10.000€) και αυξάνεται το πλήθος μητρώων οφειλετών με οφειλή από 10.000 και πάνω.
Το ληξιπρόθεσμο υπόλοιπο οφειλών προς τη Φορολογική Αρχή αυξήθηκε κατά 5,22% την αναφερόμενη τριετία. Με ποιοτικούς όρους, το ενδιαφέρον εδώ είναι ότι η πλειοψηφία των ληξιπρόθεσμων οφειλών αφορά έναν μικρό αριθμό μεγαλο-οφειλετών του Δημοσίου, ενώ μόνο ένα πολύ μικρό ποσοστό αυτών προέρχεται από μικρο-οφειλέτες. Συγκεκριμένα, στην αρχή του 2023 το 59,5% του συνολικού ληξιπρόθεσμου υπολοίπου αντιστοιχούσε σε μόλις 1.325 Αριθμούς Φορολογικού Μητρώου (ΑΦΜ) με οφειλές πάνω από 10 εκατ. ευρώ έκαστο, ενώ μόλις το 1,5% του συνολικού ληξιπρόθεσμου υπολοίπου αναλογούσε σε 3.238.494 ΑΦΜ με οφειλές έως 3.000 ευρώ.
Το συνολικό υπόλοιπο δανειακών οφειλών (προ προβλέψεων) προς τις τράπεζες μειώθηκε κατά 4,75%. Σημαντική μείωση παρουσίασε το υπόλοιπο των μη εξυπηρετούμενων δάνειων (προ προβλέψεων) κατά 76.1%. Ωστόσο, η μείωση αυτή οφείλεται κυρίως στη μεταφορά (πώληση) των ληξιπρόθεσμων δανειακών οφειλών σε εξειδικευμένα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα του εξωτερικού που διαχειρίζονται μέσω των Εταιρειών Διαχείρισης Απαιτήσεων από Δάνεια και Πιστώσεις (ΕΔΑΔΠ). Την αναφερόμενη τριετία το υπόλοιπο των δανειακών οφειλών (Λοιποί τομείς) προς στις ΕΔΑΔΠ αυξήθηκε κατά 76,97%.