Ημερομηνία: 30/3/2007   Μεγέθυνση - Σμίκρυνση - Σχολιασμός

Μέρος της ομιλία του Γιώργου Χατζηκωνσταντίνου Καθηγητή Οικονομικής Θεωρίας του Δ.Π.Θ.

Η συρρίκνωση του Κράτους Κοινωνικής Πρόνοιας, η υποχώρηση του Κρατικού προστατευτισμού , η άρνηση του Κρατικού παρεμβατισμού και η αλαζονική βεβαιότητα του νέο-φιλελεύθερου μονόδρομου, επικράτησαν στον κόσμο κύρια μετά την κατάρρευση του διπολισμού (1989-1990). Οι άνωθεν επιβληθείσες πολιτικο-οικονομικές επιλογές βρήκαν τους ανθρώπους απροετοίμαστους.
Οι Κοινωνίες, οι Πολίτες, τα Νοικοκυριά, βρέθηκαν ξαφνικά ανέτοιμα, αλλά και ανεκπαίδευτα , ταυτόχρονα όμως και ευάλωτα απέναντι στις Νεοταξικές συνειδητές επιλογές .
Αντιμετώπισαν την απρόοπτη αλλαγή, δίχως να έχουν προετοιμασθεί γι΄ αυτήν . Η προσαρμογή επιχειρήθηκε εκ των ενόντων την στιγμή ακριβώς που η κατακτημένη οικονομική κουλτούρα του Κεϋνσιανισμού στη Δύση κατέρρεε υπό την πίεση του ανερχόμενου Θατσερισμού-Ρηγκανισμού.
Ξαφνικά όλα άλλαζαν και μάλιστα απροειδοποίητα και ραγδαία. Η αλλαγή βαφτίστηκε <<παγκοσμιοποίηση>>. Έτσι μονοδιάστατα και μονολιθικά, χωρίς επεξηγήσεις ή διευκρινιστικούς επιθετικούς, προσδιορισμούς. Η Ανθρωπότητα και η Χώρα μας έμπαιναν στον αστερισμό της λογικής του κεφαλαίου και μάλιστα του χρηματιστηριακού και ξεκινούσαν να βιώνουν μία σκληρή περίοδο αμφιλεγόμενων οικονομικών αποτελεσματικοτήτων, αντιστρόφως αναλόγων των διαχρονικών ανθρώπινων αξιών και ελπίδων για Κοινωνική δικαιοσύνη, Κοινωνική αλληλεγγύη και Κοινωνική συνοχή. Ο κόσμος έμπαινε στον αστερισμό της εικονικής, ευημερίας, των υπεχρεωμένων νοικοκυριών των θεωρητικά << αυτομάτων μηχανισμών της αγοράς >> και της απλοϊκής λογικής τους, της αποκαθήλωσης των κατακτημένων με αγώνες εργασιακών σχέσεων και της απορύθμισης των κοινωνικών δομών.
Τούτο επισυνέβη εν μέσω μίας παράδοξης μεν, ερμηνεύσιμης όμως <<σιωπής των αμνών>> που εύκολα, όσο και πανούργα μεταφράσθηκε ως κοινωνική συναίνεση. Ο ελκυστικός όρος της << μεταρρύθμισης>> έτυχε εκμετάλλευσης κατά κόρο και, εν μέσω εννοιολογικών συσκοτίσεων και νεολογισμών, χρησιμοποιήθηκε ως εργαλείο ανατροπών με τελικό σκοπό την επίτευξη των περίφημων ιδιωτικοποιήσεων των συγχωνεύσεων και των εξαγορών που κατάφεραν τελικώς να συγκεντρώσουν την εθνική και διεθνή ρευστότητα, τόσο στα θησαυροφυλάκεια των Τραπεζών, όσο και στα ταμεία των Πολυεθνικών μεγαθηρίων. Εκεί συγκεντρώθηκε και η δύναμη. Εκεί συγκεντρώθηκε και η εξουσία. Αυτό το δέος αντιμετώπισαν και αντιμετωπίζουν οι Κοινωνίες, τα Κράτη και οι λαοί εν μέσω ελέγχων και περιορισμών που περίτεχνα αναδεικνύονται ως αποκύημα δήθεν του ορθού λόγου.
Το σοκ των ανατροπών υπήρξε έντονο. Η ιεραποστολική πίστη στις νεοφιλελεύθερες συνταγές, στον ασαφώς προσδιοριζόμενο ανταγωνισμό, στην εργασιακή ευελιξία και στην εμπορευματικοποίηση των πάντων, ακόμη και των Δημοσίων Αγαθών, οδήγησε σε αβεβαιότητα, καθώς κατά κύριο λόγο προσέβαλε την διανεμητική του εισοδήματος λειτουργία. Προ της αβεβαιότητας ο στόχος των νοικοκυριών υπήρξε συγκεκριμένος: Η διατήρηση, πάση θυσία, του επιπέδου ζωής που είχαν κάποτε κατακτήσει, η αποφυγή της εισοδηματικής υποβάθμισης , η προστασία της αγοραστικής τους δύναμης και του επιπέδου της ευημερίας τους. Ο στόχος δεν ήταν εύκολος. Η επιχειρούμενη απορύθμιση αντιστρατεύονταν την επίτευξη του στόχου αυτού.
Τα αποτελέσματα αποκαλύφθηκαν σύντομα. Στην επιδίωξη του στόχου αυτού και υπό την πίεση επιστημονικά μελετημένων και εφαρμοζόμενων πολιτικών πειθούς του χρηματοπιστευτικού συστήματος που καλούσαν σε δελεαστικό, δήθεν, δανεισμό, αλλά και υπό το κράτος καταναλωτισμού και επιθετικών μορφών προϊοντικής διαφήμισης, τα νοικοκυριά υπερχρεώθηκαν. Και η υποκριτική επίκληση των θιασωτών του νεοφιλελευθερισμού του απλοϊκά ορθού δήθεν οικονομικού λόγου του << απλώνω τα πόδια μου έως εκεί που φθάνει το πάπλωμά μου >, δεν απέδωσε ποτέ τα δέοντα, αποδεικνύοντας περίτρανα το μέγεθος του αφαιρετισμού μίας κυρίαρχης λογικής που αδυνατεί να συλλάβει το πολυσχιδές και απροσδιόριστο περιεχόμενο του homo Universalis. Ο δανεισμός και ο εγκλωβισμός στο Τραπεζικό σύστημα, η πρόκληση του ηλεκτρονικού χρήματος, η ασυδοσία των ατελών αγορών, η αποθέωση του χρήματος και η ανάδειξη του σε μοναδική αξία της εποχής, έφεραν περαιτέρω δανεισμό και περαιτέρω εξάρτηση. Σήμερα, μόνο στην Ελλάδα, χώρα που δεν κατέχει μάλιστα τα πρωτεία στο τομέα αυτό στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, το χρέος των νοικοκυριών στο Τραπεζικό Σύστημα το άνοιγμα στον ανταγωνισμό, ως προσφυώς από τους Τραπεζικούς αποκαλείται, ανέρχεται στα 80 δις E περίπου. Και η ρευστότητα εξακολουθεί να συγκεντρώνει κατά τρόπο εντυπωσιακό στις Τράπεζες και τα Πολυεθνικά μεγαθήρια που ορίζουν τους κανόνες του παιχνιδιού και θεραπεύουν την παράδοξη λογική τους.
Και το ερώτημα θα παραμένει πάντοτε στο μυαλό των ανθρώπων. Ποίος είναι ο στόχος της λειτουργίας του Οικονομικού Συστήματος ; Η ομαλή και κερδοφόρα λειτουργία του παραγωγικού κυκλώματος ; Η ή κατά το δυνατό καλύτερη, αποτελεσματικότερη και δικαιότερη ικανοποίηση των ανθρωπίνων αναγκών ;